TRİCHOMONİASİS (yalancı çiçek) Tüm dünyada görülen ve genç hayvanlarda ölüme götüren sinsi bir hastallıktır. Etken: Trichomonas gallinae' dir. Mononukleer, motil flagelladır. Neredeyse tüm güvercinler bu paraziti taşırlar. Parazit mukozalarında , gagada, boğazda, gursakta ve dışkılarında yaşamaktadır. İnfekte güvecinler paraziti ağız akıntıları (suluklar önemli) ve dışkı ile yaymaktadır. Ufak yavrular annelerinden ağız sütü ile beraber paraziti alırlar. Ayrıca yavrular ilk yumurtadan çıktıklarında göbek yolu paraziti vücutlarına alabilirler. Hastalığın semptomları: Yetişkin güvercinlerde belirgin bir kondüsyon düşmesi şekillenir. Uçmakta zorlanırlar. İshal vardır. Boğazları incelendiğinde kızarıklıkların varlığı gözden kaçmaz. İnfeksiyonun daha sonraki aşamalarında sarı renkte, katman katman (difteroid) oluşumlar göze çarpar. Bu katmanlar kanamaya sebep olacağından asla ve asla yerinden çıkarılmaya çalışılmamalıdır.Ufak yavrular ayrıca yumurtadan çıktıkları zaman göbek kordonu vasıtası ile bu paraziti alırlar. 10-14 gün sonra keskin kokulu, sulu dışkı yapmaları hastalığın yavrularda ilk belirtisidir. Bu semptomlara ek olarak yavrunun ağırlık kazancında bir azalmanın olduğu gözle fark edilecek seviyededir. Hastalığın tanınması: Trichomanadlar ancak mikroskop ile teşhis edilebilirler. Farenksten ve kursaktan alınan örnekler incelenerek teşhis konulur. Normal ve sağlıklı güvercinlerde de bu etkenin bulunduğu unutulmamalıdır. Teşhis klinik semptomlar doğrultusunda yapılmalıdır. 20 gün sonra bile ölen kuşun kadavrasından örnek alınarak teşhis yapmak mümkündür (çürümeye dikkat, soğuk havalar baz alınmalı) Karıştırılabilecek durumlar: Yetişkin güvercinlerde, boğazın gerisindeki beyaz renkli noktamsı oluşumlar trichomoniasis diyerek sakın ola ki alınmamalıdır. Bu kısımlar salya kanalı taşçıklarıdır ve asla yerinden sökülüp çıkarılmamalıdır. Aksi takdirde çok şiddetli kanamaya maruz kalabilmektedir. Moniliasis(mantar hastalığı,özellikle yanlış teşhis sonucu yüksek dozda yanlış antibiyotik kullanılması) A vitamin eksikliği, gerçek viral çiçek bu hastalık ile karıştırılabilen hastalıklardır. Tedavi: Tedaviler aşağıda açıklanacaktır. Korunma:Hastalıktan korunma yolu güçlü bir şekilde yapılan hijyen uygulamaları ile olur. Temizlik, dezenfeksiyon, içme sularının temizliği, yabani kuşları engellemek sürü sağlığı için önemlisidir. Korumada önemli nokta tedavi için kullanılan ilaçların düşük dozda asla ve asla koruma amacıyla kullanılmaya çalışılmamalıdır. Bu hastalıkta ilaçla koruma yarardan çok zarar getirmektedir. Uygun olmayan şekilde ilaç vermek dirençli kötü parazit soylarını oluşturacağından uygulanmamalıdır. Ayrıca koruyucu olarak Vitamin C ve E 'nin yemlere katılması bağışıklık sistemini güçlendirmesi bakımından yararlıdır. Koksidiyosis (İç Kuruma,şiddetli zayıflık) Bu hastalık güvercinlerin tüm dünyada görülen yaygın bir sindirim sistemi hastalığıdır. Neredeyse tüm güvercinlerin barsaklarında bu hastalık etmenine çok veya az rastlanmaktadır. Trichomoniasisten ayrı olarak, koksidiyoz etmeni en fazla bulunan barsak bir hücrelisidir. Pathojen: Bu hastalığı 2 adet Eimeria türü meydana getirmektedir. E.labbeana ve E.columbarum. Her iki tür de hayvanları hastalandırmaktadır. Koksidiya etmenleri hayvanlara hastalık yapabilmek için kuşun dışında ookist (yumurta içinde kist )halinde belli bir miktar süre geçirmek zorundadır. Hastalığın bölümleri: Kuş bu ookisti aldığı vakit ortaya çıkan etkenler kuşun barsak duvarını delmeye başlaması ile başlarlar. 4-7 gün sonra kuşlar dışkıları ile ookist saçmaya başlarlar. Koksidiyozisin 2 formu vardır: 1-Asemptomatik(belirti göstermeyen) form kuşlarda en çok görülen formdur. Az miktarda ookist(parazitin yumurtadaki kistli hali) alımından sonra kuşlar kendi defans mekanizmaları sayesinde hastalığa yakalanmadan bağışıklık kazanırlar. Bu az sayıda ve devamlı olarak alınan ookistler hayvanı devamlı olarak bağışık tutacaklardır. Yalnız bu az sayıdaki ookiste bile anadan ayrılmış genç kuşlar çok hassastır. 2- Akut olarak görülen koksidiyoz ise genel bozukluğun görülmesi ile kendini gösterir. Bu bozukluklar yüksek miktarda ookist alımı ile ayrıca stres yüzünden bağışıklığın düşmesi ( örneğin : uzun mesafe yarışmalarından sonra stresli eve dünen güvercinler, saf ırk güvercinler özellikle kümes ve yer değiştirmelerinde, eşi kaybolduğunda, vs.) ile ortaya çıkmaktadır. Hastalığın semptomları: Asemptomatik formda kuşlar sağlıklı görünür fakat, her zamanki gibi neşeli değillerdir. Bu durumlarını en iyi yetiştiricisi anlayabilir. Akut safhada Bu safhadaki kuşlar, kokulu, yeşilimsi bazen kanlı ve sulu ishal şeklinde dışkı çıkarırlar. Hareketsizdirler. Aşırı bir sıvı kaybı vardır. Hayvan devamlı su içer, sık su içmesinden dolayı kursak sıvı ile doludur. Bu sıvının dengeli elektrolitler içermesi önem taşır. Yem yemez, iştahsızdırlar. Sıvı kaybından dolayı crista ventralis (göğüs kemiği) çok rahat ele gelecek şekildedir. Hayvan hızla zayıflar. Hastalığın tanınması: Hastalığın tanınmasının en kesin yollu dışkının labaratuarda incelenmesidir. Mikroskopta görülen ookistler hastalık için tipiktir. Dış bakıda ise hayvanların dışkıları şekildeki gibi görünür. Koksidiyoz ile karışabilecek olan hastalıklar: Salmonellosis, barsak kurtları, E.coli enfeksiyonlarıdır. Tedavi:Tedaviler aşağıda açıklanacaktır. E.coli enfeksiyonları: E.coli salmonelladan farklı olarak barsaklarda en fazla bozukluk yapan mikroorganizmadır. Bu patojenin bir çok tipi normal olarak insan ve sıcak kanlı hayvanların barsaklarında vardır. Barsaklardan saçılan bakteriler aylar boyunca canlı kalabilmetedirler. Bu bakteriler solunum sistemi ve sindirim sistemine girerek vücutta yayılırlar. Vücuda alınan bakteriler barsaklarda aşırı bir tahribata sebep verirler. Bunun neticesinde aşırı miktarda sıvı ve elektrolit kaybına sebep olurlar. Patojenik bakteriler ayrıca kan yoluyla bir çok organa sıçrayarak o organların fonksiyonlarını bozarlar. Bir-iki saat ile birkaç gün içinde hayvanın ölümüne yol açan bu olaya koliseptisemisi denir. Hastalığın semptomları: Hastalık kendini yem yememe, uyuşukluk, aşırı su içimi ve kusma ile kendini belli eder. Solunum sistemi özellikle hava keseleri enfekte olmuş olabilirler. Hastalığın tanınması: Hastalığın kesin teşhisi genellikle kuş öldükten sonra laboratuar muayeneleri ile konulur. Ölen kuş 24 saat içerisinde ve soğuk ortamda laboratuara ulaştırılmalıdır. Başka hastalıktan dolayı kuş öldüğünde yine E.coli bakterileri barsaktan çıkıp başka örganlarda görülebildiklerinden dolayı, ölü kuş derhal laboratuara gönderilmelidir. Uygun tedavinin antibiyogram sonucuna göre yapılma zorunluluğu vardır. Aksi halde yanlış ilaç uygulanmış olacak para ve vakit kaybı ile beraber kuş ölümleri durmayacaktır. Benzer bozukluklar: Salmonellosis (paratiphoid), hexamithiasis, koksidiyosis Tedavi: Tedaviler aşağıda açıklanacaktır. Korunma: Koksidiyoz bahsinde anlatılan hijyen kurallarına uyum ile kümeslerde ızgara bulunması son derece faydalıdır. Hexamithiasis Bu hastalık güvercinlerin sindirim sistemi hastalığıdır ve dışkılarının muköz sıvı ve kan içermesi ile karakterize bir hastalıktır. Patojen: Hexamita columbae adlı bir flagella tarafından oluşturulur. Yaz ve sonbaharda en çok görülür. En fazla rektumda kolonize olur. Yeni yumurtadan çıkan ve anadan ayrılmamış kuşlar en fazla risk grubundadır. Bu hastalıkla enfekte hayvanlar hastalığın semptomlarını göstermezler. Fakat bu hastalık parazitini dışkıları ile yayarlar. Hastalığın kuluçka süresi 4-5 gündür. Semptomlar: Akut kataral enteritis en fazla görülen formudur. Dışkıları sulu ve kokuludur. Hasta hayvanlar yem yemek istemezler, daha fazla su içmek isterler. Ufak yavruların ishalli dışkılarında kan bulunabilir. Hastalığın tanınması: Hastalık laboratuarda mikroskop altında yeni ölmüş veya akut olarak hastalığı geçiren hayvanlardan alınan dışkının incelenmesi ile olur. Parazitin düz bir şekilde hareketi trichomoniasisten ayrılmasına sebep veriri. Benzer hastalıklar: E.coli, Paramyxovirus (sallabaş), Salmonellosis, Koksidiosis. Tedavi: Tedaviler aşağıda açıklanacaktır.. Salmonellosis: (paratifus,eklem şişmesi) Güvercinlerde en fazla öldürme gücüne sahip olan bir hastalıktır. Patojen: Salmonella typhimurium var. copenhagen tipi güvercin tipidir. Uygun koşullarda bakteri 1 yıl veya daha fazla yaşayabilmektedir. Salmonella şu yollarla bulaşır: 1-Bakterinin solunum yolu ile alınması ile(kümese bilinmeyen bir kuşun sokulması) 2- Bulaşık yem ve suların hayvanlarda kullanılması (fareler, böcekler vs. taşıması) 3-Yavruya anneden yumurta yoluyla geçmesi 4-Taşıyıcı annelerin yavruya bakterili ana sütü vermesi 5-Kronik taşıyıcıların(hastalığı göstermeyen) kuşların kümese sokulması 6-Panayırlarda, yarışmalarda toplanan kuşların, kötü kümeslerden gelen kuşlar ile aynı yere konmaları ile 7-Dernekler, toplantılar vasıtası ile gerekli hijyenik önlemi almamış olan kişilerin ellerinden, kümese girip çıkarken ki ayakkabı ve üstündeki giysilerden bakteriler rahatlıkla bulaşabilmektedir. Klinik bulgular: Akut formda: Daha çok genç kuşlar etkilenmektedir Üzeri mukoz akıntılı, yeşil renkte ishal görülmektedir. Karaciğer, dalak ve böbrek etkilendiğinde hayvan aşırı zayıflamış olur. Salmonella ile enfekte yumurta daha ana karnında iken veya yumurtadan çıktıktan birkaç gün sonra ölürler. Salmonella, salphingitis(yumurta kanalı enfeksiyonu)ile dişi kuşlarda devamlı bir kısırlığa sebep verebilmektedir. Kronik formda: Enfeksiyon eklemlerde şişlik ve üremeler ile kendini karakterize eder. Özellikle diz, kanat ve boyun eklemlerinde üremeler ve şişlikler görülür. Boyundaki şişlikler kolay fark edilemez. Hayvan sallabaş(paramyxovirus) hastalığında olduğu gibi kafasını titretir. Hastalığın tanınması: Laboratuar ortamında ölü hayvandan alınan numunelerin incelenmesi veya sağlam hayvanların dışkılarından mikrobun tanınması uygun yollardır. Antibiyogram kesin tedavi için şarttır. Benzer hastalıklar: Ornithosis, paramyxovirus, trichomoniasis, kurt invazyonları sayılabilir. Tedavi: Tedaviler aşağıda açıklanacaktır. Korunma: Her ne kadar bu hastalığa hazırlanan aşılar varsa da bu hastalık daha çok hijyen problemidir. Aşılar yeterli bağışıklığı sağlayamamaktadırlar. Yemlerine veya sularına Vit C ve E eklenmesi yarar sağlamaktadır. VİRAL HASTALIKLAR Viruslerin güvercinlerin hayatındaki yeri Güvercinlerde bir çok virus tipi izole edilmiştir. Burada en çok karşılaştığımız viral hastalıklar anlatılacaktır. Genelde hastalığı virusler başlatabilir fakat ölüm daha sonra işe karışan mikroorganizmalar tarafından olmaktadır (E.coli veya koksidiyoz gibi). Günümüzde güvercinlerde görülen herpesvirus,adenovirus, circovirus gibi virus tiplerine aşı maalesef yoktur. Bundan dolayı sürümüzün bağışıklığını devamlı üst seviyede korumamız gerekir.(düşük stres, kaliteli yem, çok kuş az yer olmamalı vs.).Sürünün bağışıklığını arttırmak için aşağıdaki maddeler katılabilir. Echinacea angustifolia, hemp-agrimony (Eupatorium perfoliatum), gingsen kökü(adam otu) PARAMYXOVIRUS INFEKSİYONU(NEW CASTLE)--SALLABAŞ(PMV-tip1): Paramyxovirus infeksiyonu akut bir hastalıktır. Çok hızlı yayılır. Pathojen: Paramyxovirus virusu Newcastle hastalığı virusu ile akrabadır. Bu virus güvercinler için hastalık yapıcı fakat diğer hayvanlar için hastalık yapıcı değildir. Hastalığın seyiri: Bir iki gün içinde alınan virus, conjuktiva, burun ve dışkı ile çıkmaktadır. Kuluçka devresi 3-21 gündür. Hasta kuşların ortalama 0'u 4 hafta içinde iyileşirler. Semptomlar: Azalan yem yeme ihtiyacına karşılık, su içme ihtiyacı artar. Dışkıları suludur. Ayaklarda paralizler ve felçler oluşmaktadır. Zor yürüme ile beraber başını bükerek çevirmesi karakteristiktir. Yürümek istedikçe hayvan geriye doğru devrilebilir bir hal alabilmektedir. Bu semptomları gösteren bir çok güvercin maalesef ölürler. Hastalığın tanınması: Virus, özel olarak bu virusu tanıyacak ekipmanlara sahip bir laboratuarca belirlenir. Ölü hayvanlardan alınan beyin dokusu, böbrek incelenir. Hasta hayvanlardan alınan kan örnekleri, eğer hayvan 2 haftadır hasta ise teşhiste yardımcı olabilir. Çünkü bu süre zarfında kanında şekillenen antibody ler bulunabilmektedir. Karıştırılabilecek hastalıklar: Salmonellosis (boyun eklemlerinde lezyon oluşturması ve hafif kafasını sallaması, ayrım laboratuar metotları ile desteklenmeli.) Tedavi: Tedaviler aşağıda açıklanacaktır. Koruma Tek yol aşıdır. Ülkemizde uygun aşı bulunmadığından ben kendimin kullandığı new castle aşısını öneriyorum. Unutmamak gerekir ki tüm aşılar her hayvanı tam koruyamaz. Kullanılan süte benzer renkteki aşı tavuk aşısıdır ve 0 koruyamaz. Ama ucuz ve her yerde kolayca bulunabilir. Şu kesinlikle unutulmamalıdır ki, hastalığı atlatan ve sağlam gibi görünen güvercinler hastalık virüsünu 1 yıl süre ile saçarlar. Bu gibi kuşlar ya itlaf edilmeli ya da immun sistemin güçlendirilmesi için Vit C ve E kuşlara verilmelidir. Hijyen kurallarının önemini ise anlatmaya zaten gerek yok. KUŞ ÇİÇEĞİ Tüm dünyada görülür. Özellikle nemli yazlar ile sıcak geçen kış aylarında daha çok görülür. Patojen: Güvercinlerde tipik olarak deride ve mukozalarda değişiklikler meydana getirir. İnsan ve diğer memeliler için problem değildir. Hastalığın semptomları: *Deride: Göze ve gagaya yakın kısımlarda küçük boncuk tarzında, üremeler görülür. Ayrıca ayak derilerinde de aynı lezyonlara rastlanabilir. Virus küçük böceklerin ısırmaları ile oluşan yaralarda deriden de bulaşabilir. Kanamadan dolayı bu lezyonlar asla yerinden koparılmamalıdır. *Mucosal form: Ağız ve kursakta lezyonlara rastlanır. Yem ve su alımını engeller. Enfeksiyon genellikle iyi seyirlidir ve diğer hastalıklar gibi o kadar ölümcül seyretmez. Eğer virus iç organlara yayılırsa durum o zaman kötüleşme arz eder. Bu hastalık iyi bakılmayan kuşlardayaklaşık olarak 3-4 hafta ile 1-2 aya varan sürelere kadar sürmektedir. Sekonder olarak olaya karışan bakteriler bu hastalığı ölümcül kılabilmektedir. Hastalığın tanınması: Hastalık tipiktir ve kolayca tanınır. Eğer şüpheleniliyorsa mikroskop altında dokularda" Bollinger cisimciği" aranır Korunma: Bu hastalığa göre hazırlanmış aşılar hayvanlara uygulanmalıdır. Hasta olanlar ayrılmalı , sağlam olanlar aşılanmalıdır. Hastalık kendi kendine iyileşme eğilimi gösterir. Göze panterramycin (göz için hazırlanmış olan), yarar sağlayabilir. Adenovirus enfeksiyonu: Bütün dünyada yaygın olan ve genelde genç kuşları etkileyen bir hastalıktır. Patojen: Virusun bir çok tipi vardır. Çevre şartlarına ve dezenfektanlara dayanıklı bir virustur. Patojen dışkı ve salya ile yayılır. İnfeksiyon en çok kontamine yem ve sularla olmaktadır. Bulaşmada ayrıca hava yolu ve yumurta yoluyla da olmaktadır. Adenovirus üst solunum yolları mukozasında, karaciğerde ve barsaklarda çoğalır. Güvercin bu virusa karşı spesifik immunglobulin sentezlemektedir. Fakat bu sentezlenenler yeteri kadar olamadığından hayvanı tam manası ile koruyamazlar.Adenoviruslar ayrıca E.coli, trichomonas, hexamita ve mantarlarla beraber hastalılk yapmaya meyillidirler. Böyle vakalarda ölümler çok daha fazla olmaktadır. Hastalığın semptomları: Uçmakta zorluk, genel kondüsyon düşüklüğü, üst solunum yollarında ve barsaklarda yangı,sarı-yeşil dışkı. Kursakta yangı olmasından dolayı yem yedikten ve su içtikten sonra kusma, zayıflama görülür. Tüm bu bulgular 24 saat içinde oluşur. Hasta hayvanların çok azı kurtulur. Hastalığın tanınması: Hasta dokulardan alınan örneklerde "inclusion body" lerinin görülmesi ve yukarıdaki semptomlar hastalığın etkeni konusunda bir fikir verir. Benzer hastalıklar: E.coli, Trichomoniasis (Canker), Hexamitiasis Tedavi: Tedaviler aşağıda açıklanacaktır. ÜST SOLUNUM YOLU HASTALIKLARI EN FAZLA GÖRÜLEN ÜST SOLUNUM YOLU HASTALIKLARI Üst solunujm yolları doğal anatomik yapıları gereği bir kaç enfeksiyon etkeninin aynı anda beraber hastalık yaptıkları yerlerden en fazla karşımıza çıkanıdır. Bu hastalık etkenleri ile beraber hayvanlardaki stres problemleri olayların daha da kötüleşmesine katkıda bulunmaktadırlar. Patojen Mikroorganizmalar: Mycoplazmalar (bir çeşit mikrop), virusler, değişik mikrop türleri, mantarlar, trichomonaslar infeksiyonların oluşması için başlangıç rol oynayabilmektedirler. Bakterilerden, pasteurella, koklar, coli tipleri üst solunum yollarında kolonize olarak çoğalabilmektedirler. Bu sonradan işe karışan mikroplar, klinik olarak dış bakıda görülebilen, aynı zamanda hayvanın zor soluk alması ile kendini gösteren klasik hırıltı sesine sebep olabilmektedirler. Sıklıkla yetersiz havalandırma, aşırı amonyak varlığı bu hastalıkların daha çabuk ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Hastalığın semptomları: Başlangıçta güvercin sahibi hayvanın göz yaşı akıntısını ve gelen hırıltı sesini duyar. Bu akut formdur ve mucoprulent, sarı yeşil bir bir akıntının gelmesi ile karakterizedir. Bu ilk bulgular ile beraber hayvanın genel durumunun da kötüleştiği görülür. Yem yemez ve su içmede isteksizdir. Tüylerini kabartır. Uçmakta zorlanır. Halsizdir. Burun üstün derisi griye dönmüştür. Kabuklanma ve hafif deri döküntüleri vardır. Ağız açıldığında yüksek miktarda mukus farenkste ve dil altında rahatça görülebilir. Ayrıca farenks mukozası kırmızı bir hal almıştır. Bu hastalığın ilerleyen zamanlarında satı yeşil oluşumlar dilinin hemen gerisinde görülebilir ki bunlar Trichomoniasis ile karıştırılmamalıdır. Olay daha ileri safhalarında hava keseleri ve akciğerler etkileneceğinden olay çok daha vahim bir hal alacaktır. Hastalığın tanınması: Üst solunum yollarından gelen klasik hırıltı sesinin varlığı hastalığın teşhisinde yardımcı olur. Veteriner Hekim tarafından bakteriyolojik ve virolojik yoklamalardan sonra kesin patojen tespit edilir. Benzer hastalıklar: Ornithosis, Trichomoniasis Tedavi: Tedaviler aşağıda açıklanacaktır. Ornithosis Ornithosis bir çok kuş türünü etkileyen bir hastalıktır. Ayrıca insan ve diğer hayvanlara bulaşabildiğinden zoonoz bir karakter taşır. Özellikle Amerika Birleşik Devletlerinde özel önlemler alınan bir hastalıktır.(Aslında her yerde aynı önlemlerin alınması lazım ama maalesef bir Hayvancılık Bakanlığımız bile yok) Patojen: Chlamydia psittaci'dir. Ufak, non-motil mikroorganizmadır. Hücrelerin içine parazitik olarak girer. İnfeksiyon solunum yoluyla, tozlu ortamlardaki tozlara yapışık mikrobun alınması ile oluşur. Bu hastalık yapan patojenin, hastalıklı hayvanların dışkıları ile kirletilmiş su ve yem yolu ile hastalanması mümkündür. Yavrularına bu yolla bulaştırırlar. Hastalığın semptomları: 2 tip semptom görülür: a)Akut form: Genç güvercinlerde görülür ve hırıltılı soluk alıp verirler. Gözlerinden akıntı gelir. Muco-equeus (müköz-sulu kıvama yakın) ishal şekillenmektedir. b)Kronik form:Genellikle yetişkinlerde görülür. genellikle hiç bir belirti göstermez. Bu kuşlar insanlara hastalığı saçma ve yavru kuşları hastalandırma bakımından kaynak teşkil etmektedirler. Hastalığın tanınması: Ölü kuşların dalak, karaciğer, konjunktiva ve hava keselerinden alınan örnekler mikroskop altında incelenerek teşhis konulmaya çalışılır. Canlı kuşların dışkılarından alınan örneklerden veya cloacadan alınan swaplardan etken bulunmaya çalışılır. Ayrıca hasta kuşlardan alınan kan örnekleri ile serolojik yoklamalar yapmak mümkündür. Tedavi: Tedaviler aşağıda açıklanacaktır. . Mycoplasmosis Güvercinlerde meydana gelen kronik boğaz yangısına sıklıkla bu hastallık adı verilmektedir. Birçok hastalık etkeni tarafından beraber meydana getirlmektedir. Bakteri (ör:E.coli vs), virüsler (ör: Herpes virüs) ve diğer patojenler sorumlu olmaktadır. Mycoplazmalar ise diğer faktörler ile beraber olduklarında olayı şiddetlendirerek hastalığı oluşturmaktadır. Patojen: Normal vücut dışında mycoplazmalar çok kısa sürede yaşamaktadır. (yaklaşık olarak 20 derecede 17 gün, 50 derecede 20 dakika yaşamaktadırlar.). Bir çok dezenfektan ile rahatlıkla öldürülebilmektedirler. Bulaşma dışkı, sular, ekipmanlar ve hasta kuşların tıksırıklarından kaynaklanan damlacık enfeksiyonu ile oluşur. Hastalığın semptomları: Burundan gelen mukoprulent akıntı, uçmada güçlük, uçma performansında düşme, boğaz iltihabı, özellikle geceleri artan tıksırık ve soluk alıp verirken zorlanma ve ses çıkarma, hava keseleri iltihaplanması bu hastalıkta en çok görülen belirtilerdir. Hastalığın teşhisi: Otopside hava keselerinin yangısı ve serolojik kan analizleri ile teşhis konur. Korunma: Hayvanları strese sokan ve ortamı kuşların alehine bozan her şey uzaklaştırılmalıdır. Temizlik, az kuş, temiz su, temiz yem, temiz hava,aşılama, dışarıdan mümkün olduğunca az kuş sokma korunma önlemlerinden yanlızca bir kaçıdır. Aspergillosis: Aspergillosis kuşların, diğer hayvanların ve insanların bir mantar hastalığıdır. Akciğer ve hava keselerinin kronik yangısı ile karakterizedir. Bu hastalığın bir diğer adı da Pneumomycosis'tir. Patojen: Aspergillus mantarları hastalığı meydana getirmektedir. Koloniler halinde ürerler. Toprakta yaşayabilmektedir. Paraziter olarak canlılarda yaşamaktadır. Hastalığın sempromları: Üst solunum yolu formu: Zor nefes alma. Dilde ve damakta yeşilimsi renkli oluşumlar gözlenebilir. Deri formu: Deri döküntüleri ile beraber, tüy dökme de gözlenir. Teşhis: Otopside ölü hayvanlardan alınan akciğer ve hava keselerinde etkenin varlığı ortaya konur. Deride ise mikroskopik yoklamalar ile teşhise gidilir. Tedavi: Tedaviler aşağıda açıklanacaktır. Korunma: Kuru, iyi havalandırılmış kümes, kaliteli yem ve vitamin önermekteyim Dezenfeksiyon: İçme sularının dezenfeksiyonu: Burada karmaşık dezenfektanların ismini vererek sizi yormak istemiyorum. Arzu eden arkadaşlar bana mail atarak öğrenebilirler. Size önerim basit ve kolay bulunabilen asetik asit (yani sirke)dir. 1 çorba kaşığı ortalama 5 litre suya koymanızda yarar vardır.İçme suları ile kullandığınız ilaç ve vitaminler bu asetik asitten etkilenirler. Kümeslerin ve ekipmanların dezenfeksiyonu: Bizde tavukçuluk sektöründen farklı olarak, ekipmanlarımız uzun süre kümeste kalmaktadır. Bunlar kıymetli yavruların varlığında,soğuk havalardan dolayı yeterli özenin gösterilememesi (kuşaları dışarı çıkararak ekipmanların temizliği), üşengeçliğimiz, dezenfektanlar hakkında bilgi sahibi olamamamız neticesinde yeterli oranda mikroplarla mücadele edememekteyiz. Pahalı ve kaliteli dezenfektanlar vardır ama çoğu tavukçuluk ve et sektörü için geliştirilmiştir. Sıvı formdadırlar ve bizim tahtadan yapılma yuvalıklarımzı şişirip kullanılmaz hale getirirler. Eğer sıvı ama pahalı olmayan ve ucuz bir dezenfektan olsun diyorsanız ben size çamaşır suyunu öneririm. Aktif klor bir çok mikrop için hala mükemmel bir öldürücüdür. Ama benim size esas önerim toz kireçtir. Evet toz kireç. Çünkü hem mikroplar için gerekli olan sıvıyı absorbe etmesi hem de mikropların bir çoğuna tam, bir çoğuna orta düzeyde öldürücü özellik taşıması bakımından çok önemli ve ucuz bir kimyasaldır.Bildiğimiz kalsiyum karbonat aslında. Salmonella spp. yi öldürmeyebilir fakat daha fazla üremesi için gerekli olan suyu ortadan kaldırır. Hala şarbondan dolayı ölen hayvanları kireçli kuyularda gömdüklerini hatırlatırım. Kısacası size anlatmak istediğim başkalarının dolduruşuna gelip kümeslerinizden kireci eksik etmeyin (az olmak kaydı ile yoksa kuşlarda tozdan dolayı üst solunum yolu problemlerini durduk yerde çıkarırsınız) devamlı kullanınız. **YENİ EK *** CİRCOVİRUS ENFEKSİYONU: Günümüzde circovirus hakkında bir çok haber duyulmaktadır. İlk olarak Belçika'da 1988 de ortaya çıkmıştır. Circovirus viral bir enfeksiyondur. Çok genç güvercin yavrularında timus ve Bursa fabrisius'a zarar vererek bağışıklık sisteminin düşmesine yol açar. Bu organların patolojiok olarak hasar almasına bağlı olarak diğer enfeksiyonlar çok daha fazla oranda ve daha şiddetli olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca daha önemlisi yaptığımız aşılamalardan kuşlarımızın bağışıklık kazanması çok daha zor olmaktadır. Yapılan aşılar boşa gitmektedir.(örneğin New castle(paramyxovirus), yani sallabaş aşısı vb.)Belçika'da ki araştırmalar göstermektedir ki bir çok güvercin sürüsü ya hastalığa yakalanmış veya büyük risk altında bu kuşlarla temas halinde olmaktadır (panayırlar, yarışlar vs). Yukarıda da belirtildiği gibi bu hastalığın kendisi değil sebep olduğu diğer hastalıklar sürümüz için büyük problemdir. (Aynı tavuklardaki İnfeksiyoz Bursal Disease gibi) Elektron mikroskobunda circovirus Aşağıdaki hastalıkların önüne geçilemediği zaman Circovirus enfeksiyonu muhakkak düşünülmelidir. · Paramyxovirosis · Herpes, Adenovirosis · Colibacillosis, salmonellosis · Mould (Aspergillosis or Candidiasis) · Trichomonosis vs. Tedavi: Tedaviler aşağıda açıklanacaktır. Korunma: Bu hastalığın ne yazık ki günümüzde aşısı yoktur. İyi hijyen, temiz ve az kuş, kaliteli, yem, temiz suluk başlıca önemli konulardır. İmmun sistemi güçlendirici maddeler denenebilir. STREPTOCOCCOSİS Bu hastalik ilk olarak 1990 yılında Belçika'da ortaya çıkmıştır. Streptococcus gallolyticus bu hastalığı meydana getiren mikroorganizmadır. Bu bakteri daha çok hijyenik olmayan kümeslerde üreme sezonunda (bahar ve yaz) hastalık meydana getiren mikroorganizmadır. Salmonella enfeksiyonu ile beraber aynı anda hastalık meydana getirebilir. Klinik bulgular: Değişik yaşlardaki kuşlarda ani ölümler Pektoral kaslarda apseler. Şiddetli zayıflık. Topallama Yeşil-ince şekilde dışkılama Sinir sistemi semptomları Kötü performans Tedavi: Tedaviler aşağıda açıklanacaktır. Korunma: Kümes temizliği, az kuş, havalandırma, iyi bakım ve besleme en önemlisidir. Mümkünse ekipmanların usulüne uygun dezenfeksiyonu en iyi yollardan birisi olacaktır. ECTOPARAZİTLER(DIŞ PARAZİTLER) Colimbicola columbae, bit, tüy parazitleri. Kuşlarda sıklıkla görülür. Tüy ve tüy artıkları ile beslenir. Yumurtalarını tüylerin çevresine bırakır. Campanulotes bidentatus, Tüylerin altında yaşar. Çoğunlukla kuşlar bu parazitten dolayı kötü durumdadırlar. Tüyler ile beslenir. Uyuz olarak tarif ettiğimiz gerçek tüy uyuzları ise Neoknemidocoptes ve az miktarda bulunan ayak uyuzu Knemidecoptes mutans'tır. Anemik olarak gözlenen güvercinler muhakkak kan emici parazitler yönünden kontrol edilmelidir (Dermanyssus gallinae). Bu parazit kümesin çatlaklarında yaşar. Gece kuşlardan büyük oranda kan emer. Genç güvercinlerin gelişmesine engel olur veya ölümlerine varacak hasar meydana getirir. TEDAVİ: Tedaviler aşağıda açıklanacaktır. KIL KURTLARI: Ascaridia columbae ve Capillaria spp. En çok karşılaştığımız güvercin kurtlarıdır. Bu kurtları bazen dışkılarından sarkar vaziyette kuşların arkasından görebiliriz. Bu kurtlar ilk önce duodenuma yapışarak hayvanda bir kabızlık meydana getirmektedir. Daha sonraları ise hayvanda ağırlık kaybı ve zaafiyet şeklinde kendini göstermektedir.Bu nematodların teşhisi Veteriner Hekim tarafından laboratuar ortamında dışkıların mikroskop ortamında incelenmesi ile olur. Tenya ve şerit olarak karşımıza Hymenolepsis columbae çıkar. Bu enfeksiyonda sadece bir güvercin enfektedir. Diğerlerine bulaştırma söz konusu olmaz. Bulaşma: Bulaşma diğer kuşlar tarafından saçılan olgun yumurtaların ağız yolu ile alınması ile oluşur. TEDAVİ: Tedaviler aşağıda açıklanacaktır. TUBERKÜLOZ, HERPESVİRUS VE AVİAN İNFLUENZA İLE İLGİLİ VERİLER DAHA SONRA GİRİLECEKTİR.ÜSTELİK BESLENME, YARIŞ İDMANI, KÜMES EKİPMANLARI PEDİGRİ ANALİZİ YAPMA GİBİ BİLGİLER DAHA SONRA GİRİLECEKTİR. SİTEM DAHA YAPIM AŞAMASINDADIR. YAVAŞ YAVAŞ MÜKEMMELLİĞE ULAŞACAKTIR. İSTEKLERİNİZİ BEKLİYORUM ÖNEMLİ NOT: TEDAVİLER İSTENDİĞİNDE VE SADECE VETERİNER HEKİMLERE AYRINTILI BİR ŞEKİLDE MAİL YOLU İLE ULAŞTIRILACAKTIR. MAİL İLE BİRLİKTE DİPLOMA NUMARANIZIDA GÖNDERMENİZ GEREKECEKTİR. SAYGILAR ERCAN ÇOKÇEKEN VETERİNER HEKİM e-mail:cokceken@yahoo.com